Niewiele osób myśli za życia o podziale majątku. Bardzo często, już po śmierci spadkodawcy, żyjący krewni nie potrafią porozumieć się w kwestii podziału dóbr. Skutkuje to wieloma problemami oraz dużym stresem. Dodatkowo, wiele osób żyje w błędnym przekonaniu, dotyczącym na przykład dziedziczenia spadku po zmarłym, który nie miał dzieci. (Nie zawsze jest tak, że cały majątek dziedziczy żyjący małżonek).
Co więc warto wiedzieć na temat dziedziczenia spadku po zmarłym współmałżonku? Poniżej najistotniejsze informacje.
Dziedziczenie po zmarłym małżonku
Zgodnie z Kodeksem cywilnym (art. 931 § 1) małżonek oraz dzieci zmarłego należą do pierwszej grupy spadkobierców. Jeśli więc osoba zmarła miała dzieci, spadek przypada małżonkowi i dzieciom. Tutaj jednak należy podkreślić, że małżonek nie może odziedziczyć mniej niż ¼ spadku.
Co jednak w sytuacji, gdy osoba zmarła nie miała dzieci? Wiele osób uważa, że wtedy cały spadek przypada współmałżonkowi. Jeśli zmarły nie sporządził testamentu, w którym przekazał cały majątek małżonkowi, prawo do spadku mają także inne osoby.
W takim przypadku spadek dziedziczy małżonek razem z rodzicami zmarłego. Jeśli rodzice nie żyją, do spadku mają prawo rodzeństwo i zstępni rodzeństwa zmarłych rodziców. Udział w spadku żyjącego małżonka wynosi w takiej sytuacji 1/2.
Dopiero w przypadku braku zstępnych spadkodawcy, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa, małżonek dziedziczy cały spadek (art. 933 § 2 Kodeksu cywilnego).
Dziedziczenie po małżonku a separacja
Z mocy ustawy, spadku po zmarłym nie dziedziczy małżonek, który pozostawał ze zmarłym w orzeczonej przez sąd separacji. Nie może on też ubiegać się o zachowek oraz traci prawo do zapisu naddziałowego.
Jedyną sytuacją, w której małżonek pozostający w separacji może odziedziczyć spadek, jest zapis w testamencie.
Małżonek nie ma też prawa do spadku, jeśli zmarły przed śmiercią wystąpił o orzeczenie rozwodu z winy żyjącego współmałżonka.
Prawomocny wyrok rozwodowy sprawia, że małżeństwo ustaje, tak więc rozwiedziony małżonek nie ma prawa do spadku.
Zapis naddziałowy
Warto omówić tutaj także ustawowy zapis naddziałowy. Zgodnie z art. 939 § 1 ustawy Kodeksu cywilnego, małżonek dziedziczący spadek w zbiegu z innymi spadkobiercami, może (oprócz swojego udziału w spadku), zażądać urządzeń, mebli i innych przedmiotów, z których korzystał za życia zmarłego małżonka (wspólnie ze zmarłym bądź sam). W przypadku zapisu naddziałowego nie jest istotne czy przedmioty, o które ubiega się żyjący małżonek, umożliwiały zaspokojenie potrzeb fizycznych, estetycznych, duchowych, czy intelektualnych. Pod uwagę nie jest też brana częstotliwość korzystania z danego przedmiotu.
W przypadku dziedziczenia ustawowego prawo do spadku po zmarłym ma nie tylko żyjący małżonek, ale także dzieci, rodzice zmarłego, a nawet rodzeństwo. Warto więc kwestie dziedziczenia uporządkować jeszcze za życia.