Z chwilą zawarcia małżeństwa, z mocy ustawy powstaje tzw. ustawowy ustrój wspólności majątkowej, który zakłada współwłasność przedmiotów nabytych przez małżonków w trakcie trwania związku. Oczywiście pod warunkiem braku zawarcia przed ślubem intercyzy, czyli umowy ustanawiającej rozdzielność majątkową. Nie wszystko jednak można zaliczyć do majątku wspólnego. Co wchodzi w jego skład? Czym jest majątek osobisty małżonka?
Majątek wspólny – co się na niego składa?
Majątek wspólny składa się z przedmiotów nabytych w trakcie trwania małżeństwa przez oboje małżonków lub przez jednego z nich, w przypadku gdy nie wchodzą one w skład majątku osobistego. Wszystkie przedmioty nabyte w ten sposób określa się współwłasnością obojga małżonków. Przy czym pod tym pojęciem kryją się prawa majątkowe (własność, wierzytelności oraz inne prawa rzeczowe) i sytuacje prawne, takie jak ekspektatyw czy posiadanie.
Również artykuł 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego reguluje przepisy związane z majątkiem wspólnym. Akt normatywny zakłada określoną współwłasność. Możemy wymienić zatem:
- wynagrodzenie za pracę oraz dochody będące źródłem innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
- dochody z majątku wspólnego i osobistego każdego z małżonków,
- środki zgromadzone na rachunku otwartym bądź pracowniczym funduszu emerytalnego każdego małżonka,
- kwoty składek na subkoncie w ZUS.
Majątek osobisty – co się na niego składa?
Majątek osobisty to przedmioty, prawa i wierzytelności, które nie wchodzą w skład majątku wspólnego małżonków, a więc należą wyłącznie do jednego z nich. Nie oznacza to jednak niemożności korzystania z tych przedmiotów przez drugiego małżonka. W sytuacji, gdy podmiot będący właścicielem danej rzeczy zechce ją sprzedać czy wynająć, nie jest zobligowany do uzyskania zgody żony/męża.
W skład majątku osobistego wchodzą przedmioty, które nie są objęte własnością ustawową. Są to:
- Przedmioty nabyte przed zawarciem związku małżeńskiego.
- Przedmioty nabyte wskutek dziedziczenia, darowizny, zapisu. Chyba że darczyńca bądź spadkodawca postanowił inaczej.
- Prawa majątkowe związane ze wspólnością łączną podlegającą odrębnym przepisom. Chodzi tutaj w głównej mierze o udział małżonka w spółce cywilnej.
- Przedmioty majątkowe, które służą do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków (np. odzież, obuwie).
- Prawa niezbywalne przysługujące jedynie jednej osobie. Chodzi tutaj o prawo do alimentów czy służebności osobiste.
- Przedmioty nabyte w wyniku odszkodowania za uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź za doznaną krzywdę. Do majątku osobistego nie zalicza się jednak renty pobieranej przez poszkodowanego małżonka z tytułu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do wykonywania pracy czy zwiększenia się jego potrzeb.
- Wierzytelności będące wynagrodzeniem za pracę, m.in. roszczenie o zapłatę wynagrodzenia.
- Przedmioty będące nagrodą za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków, takie jak nagrody naukowe, artystyczne, literackie czy techniczne. Nagrodami nie będą świadczenia pieniężne za dodatkową pracę, różnego rodzaju premie lub trzynasta pensja.
- Prawa autorskie, pokrewne, własności przemysłowej itd.
- Przedmioty majątkowe nabyte w zamian za inne składniki wchodzące w skład majątku osobistego.
Majątek nabyty przez małżonka przed ślubem
Wszystkie przedmioty, którymi dysponowali małżonkowie przed zawarciem ślubu, zasilają ich majątek osobisty. Jeśli więc przed wstąpieniem w związek małżeński, jedna z osób była właścicielem nieruchomości lub samochodu, nie wejdą one w skład majątku wspólnego. Również wszelki spadki bądź darowizny zaliczają się do majątku jednego małżonka, chyba że spadkodawca/darczyńca postanowił inaczej.